Meditasiya və onun insan ruhuna,bədəninə təsiri

Meditasiya- Meditasiya Latın dilində "meditatio" sözündən yaranmış bir sözdür, sözün əsl mənasında bir çox Qərb dillərində "dərin düşüncə" deməkdir.Meditasiya aid olduğu Budizm,Taoizm,Bön,Zen,İslam kimi inanclara görə və onların metodlarına görə fərqli yöndə irəliləmiş və fərqli adlar verilmişdir.

Bəziləri üçün meditasiya yalnız dinc və ya xoş bir vəziyyət yaratmaq, məsələn zehni sakitləşdirmək, tətil etmək və ya dünya gerçəkliklərindən qaçmaq deməkdir.Bəziləri üçün isə meditasiya mistik təcrübələr,sehirli bir şüurlu vəziyyət yaratmaq deməkdir.Meditasiyanın məqsədi zehni müvəqqəti sakitlik və ya hüzur yaratmaqdan ibarət deyil,onun məqsədi zehni stress və digər vəziyyətlərdən hüzur dolu,sağlıqlı ,təbii halına geri gətirməkdən ibarətdir.Meditasiya, bir çox mədəniyyətdə və dinlərdə tətbiq olunan mənəvi təmizləmə üsuludur.Təcrübə obyektlərinin çox sayda növünün müəyyənləşdirilməsi prosesini asanlaşdırmaq üçün ənənəvi olaraq təcrübəni dörd kateqoriyaya bölürük.

1. Bədən - Bədənin hərəkətləri və mövqeləri;

2. Hisslər - Fiziki ağrı, xoşbəxtlik, əmin-amanlıq və s.

3. Ağıl - ağılda yaranan gələcək və ya keçmiş haqqında yaxşı və ya pis düşüncələr;

4. Dhammas - Meditatorun xüsusi marağında olan zehni və zehni hadisələr, o cümlədən insanın şüuruna kölgə salan ruhi hallar, bir insanın reallığı yaşamağa imkan verən altı hiss və digər şeylər.

Bədəndən, hisslərdən, ağıldan və dhammalardan ibarət bu dördlük düşüncə praktikasının dörd əsasını təşkil edir.

1)Bədən olaraq biz hər fiziki hərəkəti,fiziki təcrübəni yarandığı andan fərq etməyə çalışarıq.Məsələn,biz əyildikdə "əyilmək", oturduğumuzda "oturmaq", gəzdiyimiz zaman "gəzmək" deyirik.Bu şəkildə, gerçəkliyin aydın şüurunu yaratmaq üçün öz bədənimizdən istifadə edirik.

2)Sonra bədən və zehində formalaşan hisslər gəlir.Bu vəziyyətdə qəzəb və ya narazılığın artmasına imkan vermək əvəzinə içimizdəki "ağrı,ağrı,ağrı" sözünü təkrarlayırıq və ağrının yalnız bir hiss olduğunu görürük.Eyni şəkildə, xoşbəxt olduğumuz zaman özümüzə "xoşbəxt, xoşbəxt, xoşbəxt" deyərək və təcrübənin əsl mahiyyətini xatırlatmaqla bunu təsdiqləyirik.Biz bununla xoşbəxtlik hissini uzaqlaşdırmağa çalışmırıq sadəcə ona baıanmamağa çalışırıq və buna görə də hiss etdiyimiz şeyə vərdiş, asılılıq və ya şiddətli bir istək yaratmırıq.

3)Üçüncü əsas düşüncələrimizdir.Gələcəyimizi planlaşdırdıqda və ya fikirləşdikdə,məzmunu sevib-sevməyin əvəzinə sadəcə düşündüyümüzü anlamağa başlayırıq ki, bu düşüncələrin yaratdığı qorxu, narahatlıq və ya stresdən qorunaq.

4)Dördüncü təməl olan "dhammalar", zehni və fiziki hadisələrin müxtəlif qruplarını əhatə edir.Birinci qrup dhamma-Zehni aydınlıq üçün beş maneə olaraq təyin olunur.Bu, insanın təcrübə etməsini çətinləşdirən hallardır;arzu, qaçmaq, tənbəllik, diqqət dağılması və şübhə.Bunlar nəinki açıq bir fikrin əldə edilməsinə mane olur, həm də həyatımızdakı bütün ağrıların və stresslərin səbəbidir.Bu yolla, bir istək hiss etdiyimiz zaman, istəmədiyimiz bir şeyi istədikdə, istəyi səhvən ehtiyaca çevirmək əvəzinə, sadəcə istək olduğunu və ya bəyəndiyimizi təsdiqləyirik.İstək və bağlılığın stres mənbəyi olduğunu və gələcəkdə istədiyimizi görmədikdə və ya istədiyimizi itirdiyimizdə məyus olacağını görməyə başlayırıq.

Beləliklə,bu dörd təməl meditasiya təcrübəsinə başlamazdan əvvəl  nəzəri çərçivəni başa düşmək üçün vacibdir.

   "Nəfəs almağa vaxtınız varsa, meditasiya üçün vaxtınız var."- Ajahn Amaro